Ở thời điểm khởi thuỷ khoảng hai, ba ngàn năm trước Công Nguyên,  tiếng Việt là một ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Môn-Khmer Nam Á, sử dụng nhiều phụ âm đôi và chưa có thanh điệu. Sau đó đến khoảng thế kỷ 6-10 sau Công Nguyên, tiếng Việt bắt đầu xuất hiện thanh điệu do ảnh hưởng của tiếng Hán. Cư dân vùng Giao Chỉ sử dụng song song hai ngôn ngữ trong cuộc sống hàng ngày (bilingual).

Blơi tờ-răp kờ-maa.

Đac krông Kêêʔ gres pờ-tâng sờ-lênh!

*Trời sắp mưa. Nước sông Cái sẽ dâng lên.

Show note:

Tiếng Việt thời Hùng Vương

Làm cách nào để biết người Việt thời cổ phát âm như thế nào?

Từ điển Việt-Bồ-La

Phật thuyết đại báo phụ mẫu ân trọng kinh

Cư Trần Lạc Đạo Phú

Quốc Âm Thi Tập

An Nam dịch ngữ

An Nam tức sự

Tiếng Việt qua các thời kì

1. Proto – Austroasiatic

Khởi nguồn từ văn minh lúa nước Trung lưu Dương Tử (Động Đình hồ), phát tán xuống Việt Nam và Đông Nam Á (~ 4000 BC)

2. Proto – Vietic

Hình thành trên cơ sở ngôn ngữ Austroasiatic bản địa đồng bằng sông Hồng, là ngôn ngữ của nền văn hoá Đông Sơn (500 BC ~ 500 AD), không có thanh điệu

3. Proto – Viet-Muong

Tiếng tiền Việt Mường (thế kỷ 6-10 ~ thời nhà Đường), hình thành thanh điệu (bình, thượng, khứ, nhập)

4. Common Viet-Muong

Tiếng Việt-Mường chung (thế kỷ 10 – 13 ~ thời Lý Trần), các phụ âm hữu thanh được vô thanh hoá, số lượng thanh điệu nhân đôi và hình thành âm đọc Hán Việt

5. Old Vietnamese

Tiếng Việt tách ra khỏi tiếng Mường (thế kỷ 14-15 ~ cuối Trần đầu Lê)

VD: /ɓ/ > /m/; /ɗ/ > /n/ bói > mói (> muối); đác > nác (> nước)

/s/ > /t/ say > tay, sim > tim

/ɕ/ > /tʰ/ shư > thư, shâm > thâm

Chữ Nôm:

Nhớ: 可汝 khả nhữ < *kʰả nhữ  ~ *k-nhớ

Trời: 巴例 ba lệ ~ blời

Trăng: 巴夌 ba lăng ~ blăng

6. Middle Vietnamese

Tiếng Việt trung đại (thế kỷ 16-18), các tiền âm tiết rụng hết.

VD: k-nhớ > nhớ; krong > sông; práu > sáu

7. Modern Vietnamese

Tiếng Việt hiện đại, trở thành giống như ngày nay (thế kỷ 19 tới nay)

VD: Cụm phụ âm bl, tl > tr: blời > trời (giời), tlâu > trâu

Cụm ml > l / nh: mlời > lời/nhời